Het rund (Bos taurus) is een evenhoevige uit het geslacht Bos van de familie der holhoornigen (Bovidae). Het vrouwelijke dier wordt een koe genoemd, het mannelijke dier een stier. Een os is een gecastreerde stier. Het rund is de gedomesticeerde afstammeling van de sinds de middeleeuwen uitgestorven diersoort, de oeros Bos primigenius.

Er worden tegenwoordig pogingen gedaan deze oervorm terug te fokken, althans dieren die er uiterlijk sterk op lijken. Een van de bekendste pogingen is die van de gebroeders Heck, het zogeheten Heckrund. Ze zijn uitgezet in deOostvaardersplassen en daar leven inmiddels kuddes. Hoewel het waarschijnlijk mogelijk zal blijken een rund met sterke uiterlijke gelijkenis terug te fokken, zal dit toch nooit een echte oeros worden.

Als herkauwer heeft het rund vier magen. Verder heeft het rund in totaal 32 tanden. Bovenaan heeft het geen hoektanden en snijtanden, maar wel 6 voorkiezen en 6 kiezen. Onderaan heeft het rund 8 snijtanden, 6 voorkiezen en 6 kiezen.

Domesticatie

Runderen worden al heel lang door de mens als huisdieren gehouden. Volgens genetisch onderzoek werd het rund vermoedelijk zo'n 10.500 jaar geleden gedomesticeerd in het Nabije Oosten uit een kleine populatie van circa 80 exemplaren.[1]

Er zijn door de lange domesticatie vele, vaak streekgebonden, rassen ontstaan. Sommige zijn meer gericht op melkproductie, andere meer op vleesproductie en weer anderen op hun sierwaarde. Sommige zijn oude rassen, waarvan nog maar weinig exemplaren bestaan. Tegenwoordig worden er inspanningen geleverd om deze oude rassen te bewaren. Dat gebeurt deels uit cultuurhistorische overwegingen, deels om de genetische diversiteit te beschermen.

Een veel voorkomende kruising tussen een jak en een rund in Mongolië en Tibet is een dzo, die sterker dan beide is.

Rundveehouderij

Zie Rundveehouderij voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De rundveehouderij is een van de belangrijkste bronnen van niet alleen vlees, maar ook melk en leer voor de mens. Het extreem doorfokken op melkopbrengst maakt wel dat de genetische diversiteit van de veestapel voortdurend afneemt. Goede stieren verwekken door kunstmatige inseminatie vele duizenden nakomelingen.

]

Rasaanduiding

Zie Lijst van rundveerassen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De koerassen die in Nederland voorkomen zijn verdeeld in drie groepen: melk, dubbeldoel en vleesrassen.

• Melkrassen: Deze dieren worden gehouden voor hun productie van melk. Het fokdoel is meer melk- en eiwitproductie.
• Dubbeldoelrassen: Deze dieren worden gehouden voor de productie van melk en voor de productie van vlees. Het fokdoel van deze dieren is meer melk en meer vlees.
• Vleesrassen: deze dieren worden gehouden voor de productie van vlees. Het fokdoel is meer vlees.

Dubbeldoel lijkt de gouden keuze, maar een dikke koe geeft niet veel melk en aan een goede melkkoe zit niet veel vlees. Bij een dubbeldoelkoe is de melkproductie matig tot goed en de vleesopbrengst redelijk.

In de onderstaande tabel staan de rassen met hun type en rasaanduiding. De rasaanduiding wordt gebruikt in de rasbalk die op de koeschets van het dier staat. Het grootste deel van de rassen die voorkomen op de wereld zijn beschreven en getekend door Marleen Felius in het boek Rundvee. Rassen van de Wereld. Gedurende 25 jaar heeft zij in dit boek meer dan 700 rassen beschreven. Het boek is niet meer nieuw verkrijgbaar. De meeste rassen zijn vleesrassen.

Rund in de taal

De Nederlandse taal heeft een groot aantal gezegden en spreekwoorden waarin het rund een rol speelt:

• Het bloedt als een rund: een wond die hevig bloedt.
• Oude koeien uit de sloot halen: opnieuw praten over ergernissen uit het verleden (die volgens de ander al waren uitgepraat)
• Wat een rund: wat een dom persoon.
• Je bent een rund als je met vuurwerk stunt: je bent dom bezig als je vuurwerk gebruikt op manieren waar het niet voor bedoeld is; aangezien dit erg gevaarlijk is.

Dit zijn een aantal voorbeelden; het is geen volledige opsomming.

Het Nederlands kent veel woorden om verschillende soorten runderen aan te duiden: os, koe, vaars, pink, stier, kalf etc. Ook deze opsomming is onvolledig.